بررسی رابطه نوع دستگاه رادیوتراپی با دوز دریافتی بیضه و شاخص های هورمونی در درمان بیماران مبتلا به کانسر رکتوم

سابقه و هدف: با توجه به شیوع رو به افزایش کانسر رکتوم و عوارض شناخته شده رادیوتراپی لگن در این بیماران و کمتربودن نیم سایه در دستگاه شتاب دهنده خطی در مقایسه با دستگاه کبالت 60، در این مطالعه، درمان با این دو دستگاه از نظر تأثیر بر دوز رسیده به بیضه ها و تغییرات هورمون های جنسی در طی سال های 1384 و 1385 مورد بررسی قرار گرفت. مواد و روش ها: در این مطالعه هم گروهی، بیماران مبتلا به کانسر رکتوم در دو گروه، تحت رادیوتراپی لگن با دستگاه کبالت 60 یا شتاب دهنده خطی قرار گرفتند. هورمون های جنسی بیماران، یک بار قبل از درمان و یک بار 3 تا 6 هفته پس از خاتمه رادیوتراپی اندازه گیری شدند. همچنین به طور تصادفی، 5 بیمار از هر گروه مورد دوزیمتری بیضه ها قرار گرفتند و با تست های t و mann-whitney مورد قضاوت آماری قرار گرفتند. یافته ها: 28 بیمار وارد مطالعه شدند. در گروه کبالت 60، یک بیمار به علت فوت زودرس و در گروه شتاب دهنده خطی، یک بیمار به علت فوت زودرس و یک بیمار به علت اشکالات تکنیکی از مطالعه خارج شدند. بیماران از نظر خصوصیات فردی و بیماری مشابه بودند. در بیماران درمان شده با شتاب دهنده خطی، دوز رسیـــده به بیضه ها (mgy 7/24±55) به طور معنی داری کمتر از کبـــالت 60 (mgy 23±120) بود (001/0p<). میزان افزایش سطوح سرمی fsh و lh پس از درمان، در هر دو گروه از نظر آماری قابل ملاحظه بود، ولی میزان افزایش، ارتباطی با نوع دستگاه نداشت (به ترتیب 6/0p< و 2/0p<). میزان کاهش سطح تستوسترون در کبالت 60 از نظر آماری، قابل ملاحظه (05/0p<) بود؛ ولی در دستگاه شتاب دهنده خطی، معنی دار نبود (3/0=p). نتیجه گیری: به نظر می رسد استفاده از شتاب دهنده خطی، با کاهش دوز رسیده به بیضه ها همراه است؛ ولیکن نمی تواند از تغییرات هورمونی ناشی از رادیوتراپی به ویژه در رابطه با اسپرماتوژنز پیشگیری کند. لذا یافتن راه هایی مناسب تر از جمله شیلدینگ مناسب بیضه علاوه بر استفاده از شتاب دهنده خطی توصیه می شود.